Wyjątkowość rozwoju historycznego i charakteru greckiej wyspy Santorini wynika przede wszystkim z jej aktywności wulkanicznej. Pomimo tego (a może właśnie dzięki temu?), do dziś możemy podziwiać tu najstarsze zabytki, w tym ważne stanowisko z okresu prehistorycznego. Zabytki z nowszej historii ucierpiały niestety podczas wielkiego trzęsienia ziemi w 1956 roku. Na szczęście niektóre z nich oparły się jego niszczycielskim siłom i tam, gdzie było to możliwe, zostały naprawione i zrekonstruowane, aby zachować je dla przyszłych pokoleń. Dziś Santorini jest najbardziej znane jako wyspa kościołów, klasztorów i kaplic, których jest niezliczona ilość.
Historia wyspy naznaczona jest przez dwie ważne cywilizacje. Pierwszą z nich była tzw. cywilizacja minojska, która była obecna na wyspie już w okresie prehistorycznym, aż do momentu, gdy ogromny wybuch wulkanu Strongyli zakończył jej świetność. O istnieniu i dojrzałości kultury minojskiej świadczy rozległe stanowisko archeologiczne Akrotiri (nazwane tak od pobliskiej wioski). Popiół i pył wulkaniczny, który spadł na miasto po wybuchu wulkanu zdołał doskonale zachować całą osadę aż do 1967 roku, kiedy to grecki archeolog S. Marinatos rozpoczął systematyczne wykopaliska.
Dowodów na zasiedlenie Santorini w okresie starożytnym dostarczają obecnie pozostałości starożytnego miasta Thera (Thira), odkryte we wschodniej części wyspy, w pobliżu gór Mesa Vouno. Założone przez kolonistów ze Sparty w IX wieku p.n.e. miasto stopniowo rozkwitało i zyskiwało na znaczeniu. Być może nieco zaskakująco, żadne trzęsienie ziemi nie zakończyło jej losu, ale jej mieszkańcy stopniowo zaczęli przenosić się na wybrzeże wyspy w poszukiwaniu wygodniejszego życia.
Oba obszary archeologiczne są otwarte dla zwiedzających, a najważniejsze artefakty z tych stanowisk zostały zabrane do Muzeum Archeologicznego w stolicy, a także do Narodowego Muzeum Archeologicznego w Atenach.
Dominantą Santorini są jednak liczne klasztory i kościoły, które można spotkać na każdym kroku. Większość z nich podąża za tzw. cykladzkim stylem architektonicznym, proste budynki w kolorze białym i niebieskim, często z pięknymi dzwonnicami. A jednak każdy z nich jest w jakiś sposób wyjątkowy.
Najstarszym klasztorem na wyspie jest klasztor św. Mikołaja, który pierwotnie został założony w Skaros, średniowiecznym miasteczku zbudowanym w odległym i niedostępnym miejscu na najbardziej północnym krańcu wyspy. Swoją obecną formę uzyskał na początku XIX wieku. Interesujący jest również klasztor Profitis Ilias, położony w miejscowości Pyrgos na najwyższej górze wyspy - Profitis Ilias. Prace nad jego budową rozpoczęto w 1771 roku, ale jego obecny wygląd również pochodzi z XIX wieku.
Jednak piękne kościoły można znaleźć w każdym ośrodku turystycznym, takie jak kościół Anastasi, który góruje nad miejscowością Imerovigli, lub bizantyjski kościół Episkopi Gonias, poświęcony Wniebowzięciu Najświętszej Marii Panny, znajdujący się w tradycyjnej wiosce Mesa Gonia, w pobliżu Kamari. Prawosławny kościół Panagia Platsani dominuje nad popularną miejscowością Oia. Miasteczko Oia znajduje się w północno-zachodnim narożniku wyspy i jest znanym miejscem do oglądania zapierających dech w piersiach zachodów słońca. Turyści często oglądają zachodzące słońce z wałów bizantyjskiego zamku św. Mikołaja.
Jeśli chcesz połączyć romans z odrobiną przygody, udaj się na sam kraniec południowo-zachodniego wybrzeża wyspy, gdzie stoi jedna z najpiękniejszych latarni morskich na Cykladach - latarnia Akrotiri. To miejsce ma wyjątkowy klimat, zwłaszcza o zachodzie słońca.
Więcej wskazówek dotyczących ciekawych wycieczek po wyspie znajdziesz w dziale Wycieczki.